Olsztyn24

Powiat olsztyński przygotowuje się do obchodów 80-tej rocznicy powołania polskich szkół na Warmii. W planach jest powołanie komitetu organizacyjnego, który pod patronatem marszałka województwa zorganizuje cykl uroczystości zakończonych konferencją popularnonaukową w Nowej Kaletce.

W ostatniej dekadzie poprzedzającej drugą wojnę światową na Warmii działało 15 polskich szkół (patrz ramka). Wieloletnia kampania o ich utworzenie po przegranym plebiscycie z 1921 r. znalazła szczęśliwy finał główne dzięki wysiłkom ówczesnego posła do parlamentu niemieckiego Jana Baczewskiego.

Zdaniem dra Jana Chłosty szkoły nie ograniczały się wyłącznie do nauczania.

- Stanowiły one w latach międzywojnia niezwykle ważne ogniwo promieniowania polskiej kultury i obyczaju - przypomina historyk.

Ośrodki polskości „promieniowały” głównie w południowej, tradycyjnie polskiej części Warmii, czyli na terenie dzisiejszego powiatu olsztyńskiego i w Olsztynie.

- To naturalne, że chcemy godnie uczcić tę rocznicę i przy okazji przypomnieć dzisiejszym mieszkańcom Warmii, jak trudne epizody odnajdujemy w jej historii - uzasadnia rolę powiatu - koordynatora działań rocznicowych Mirosław Pampuch, starosta olsztyński.

W organizacji obchodów powiat wspiera gmina Purda. Mirosław Pampuch i wójt Jerzy Laskowski wystosowali apel do wójtów i burmistrzów, by powołać komitet organizacyjny.

- Odzew jest pozytywny, więc jestem przekonany, że wspólnymi siłami zorganizujemy obchody godne rangi ówczesnych wydarzeń - cieszy się Jerzy Laskowski.

Wstępny plan, oprócz organizacji uroczystości w miejscowościach, w których działały szkoły, przewiduje znakowanie informacyjne ich siedzib oraz konferencję popularno-naukową. Odbędzie się ona od koniec lipca w Nowej Kaletce - w budynku, w którym mieściła się polska szkoła.

Przedstawiciele komitetu zainteresowali już tematem władze województwa.

- Niewątpliwie wesprzemy tę inicjatywę - zapewnia Urszula Pasławska, wicemarszałek. - Polskim patriotom należy się hołd, bo ich chlubne działania służą dziś odbudowie naszej zbiorowej pamięci i pogłębiają świadomość historyczną mieszkańców.

Organizatorzy zaapelują też do gospodarzy regionu, by przy tak symbolicznej okazji wojewódzka inauguracja roku szkolnego odbyła się w jednej z warmińskich miejscowości.

W projekcie nie zabrakło znanego popularyzatora warmińskości Edwarda Cyfusa, który chce stworzyć ciekawą izbę pamięci.

- Okazuje się, że na strychach i w piwnicach małych wiejskich szkół wciąż można znaleźć bezcenne pamiątki: ławki, kałamarze, elementy wystroju klas, zdjęcia, oryginalne gazety - wymienia Cyfus. - To rarytasy, które powinny ujrzeć światło dzienne!

Szkoły polskie na południowej Warmii
1.	Brąswałd, gm. Dywity	1931 - 1938
2.	Chaberkowo, gm. Purda	1929 - 1939
3.	Giławy, gm. Purda	1931 - 1939
4.	Gietrzwałd	1931 - 1933
5.	Jaroty, dziś Olsztyn	1930 - 1939
6.	Leszno, gm. Barczewo	1930 - 1935
7.	Nowa Kaletka, gm. Purda	1929 - 1939
8.	Olsztyn	1934 - 1939
9.	Pluski, gm. Stawiguda	1930 - 1937
10.	Purda	1930 - 1939
11.	Skajboty, gm. Barczewo	1930 - 1939
12.	Stanclewo, gm. Biskupiec	1930 - 1939
13.	Unieszewo, gm. Gietrzwałd	1929 - 1939
14.	Woryty, gm. Gietrzwałd	1930 - 1939
15.	Wymój, gm. Stawiguda	1930 - 1939