Olsztyn24

Filharmonia Warmińsko-Mazurska w Olsztynie zaprasza w piątek (19.04), o godzinie 19.00, na koncert symfoniczny w ramach programu Programu NIMiT – Dyrygent Rezydent.

Wystąpią:
» Martyna Zych - dyrygent
» Aleksandra Świgut - fortepian
» Orkiestra symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej
Wprowadzenie do koncertu godz. 18.00, sala kameralna filharmonii - Janusz Ciepliński

Program:
» Bedřich Smetana - 3 tańce z opery Sprzedana narzeczona
» Fryderyk Chopin - I Koncert fortepianowy e-moll op. 11
» Leoš Janáček - Sinfonietta (Wojskowa Sinfonietta lub Sokół Festiwal)

Sprzedana narzeczona Bedřicha Smetany jest dziś uznawana za jedną z czołowych oper komicznych, jednak jej prapremiera nie była sukcesem. Po pierwszym wystawieniu tego dzieła w 1866 roku kompozytor przerabiał je przez następnych 6 lat, a prawdziwą popularność i szeroki rozgłos zyskało dopiero po wykonaniu go w Wiedniu w roku 1892. Przy tworzeniu Sprzedanej narzeczonej Smetanie przyświecały dwa cele: po pierwsze kompozytor chciał napisać utwór lekki i zabawny, będący jednocześnie kwintesencją kultury czeskiej, a po drugie, dzieło to miało równoważyć patetyczny i poważny dramat muzyczny Ryszarda Wagnera, który dominował na ówczesnej operowej scenie europejskiej. Z perspektywy czasu można powiedzieć, że obydwa założenia zostały osiągnięte. Mało tego - Sprzedana narzeczona uznana została za pierwszy utwór reprezentujący czeską szkołę kompozytorską oraz weszła na stałe do światowego repertuaru operowego. W czym tkwi tajemnica wielkiego sukcesu tego dzieła? Czynników z pewnością jest wiele, ale na prowadzenie wysuwa się jeden: utrzymanie muzyki w czeskim stylu, zachowując jednocześnie całkowitą wstrzemięźliwość od cytatów melodii ludowych. Ponieważ tańce są jedną z najbardziej dosłownych nośników narodowego charakteru muzyki, w Sprzedanej narzeczonej jest ich naprawdę niemało, a na koncercie muzycy wykonają trzy z nich: elegancką i delikatną Polkę, radosnego Furianta i żywiołową a jednocześnie zaskakującą Skočną. Wszystkie te trzy fragmenty opery zachwycają pomysłami orkiestracyjnymi, sprawiają, że mieni się ona wieloma barwami brzmieniowymi. Całość jest wyważona, zarówno pod względem formalnym, jak i brzmieniowym, a tryptyk taneczny, którego wysłuchamy na koncercie, komponuje się w krótką, acz wyważoną mini-suitę.

Kontynuujemy podróż w głąb muzyki czeskiej. Sinfonietta Leoša Janáčka, którą on sam nazwał „militarną”, to utwór skomponowany w 1926 roku i zadedykowany Armii Czechosłowackiej. Ponoć pomysł na to dzieło zrodził się, gdy kompozytor słuchał orkiestry dętej. Na podstawie tej inspiracji napisał kilka fanfar, a potem rozwinął je w 5-częściowy utwór na orkiestrę symfoniczną. Każda z nich posiada podtytuł, dzięki czemu utwór można odebrać jako swoistą pocztówkę muzyczną z Brna:

I Allegretto - Allegro maestoso (Fanfara)
II Andante - Allegretto (Zamek w Brnie)
III Moderato (Klasztor Królowej, Brno)
IV Allegretto (Droga wiodąca do zamku)
V Andante con moto (Ratusz w Brnie)

Podobnie jak u Smetany, mamy tu do czynienia z barwną i zróżnicowaną orkiestracją, która wspaniale uzupełnia charakter narracji muzycznej. A ta jest znakomita: każda z części utworu prezentuje nam nowy „krajobraz”, który namalowany jest wprawdzie odmiennymi kolorami, ale kolejne części to także kolejne elementy tej samej muzycznej historii. W rezultacie otrzymujemy dzieło zróżnicowane, acz spójne, kipiące od pięknych i nieoczywistych barw, będąc jednocześnie wyważonym. W języku muzycznym, dużo bardziej współczesnym, niż u Smetany, wysłyszeć można echa czeskości, której esencję wyczuć można było we fragmentach Sprzedanej narzeczonej: rytmika i krótkie, pieśniowe motywy melodyczne, a także dyskretna, ale szczególna rola fletu piccolo.

Na zakończenie wieczoru pianistka Aleksandra Świgut wykona dla olsztyńskiej publiczności I Koncert fortepianowy e-moll op. 11 Fryderyka Chopina. O tym dziele napisano już naprawdę wiele - choćby z uwagi na fakt, że jest to jeden z niewielu pojedynczych utworów, które nasz narodowy poeta fortepianu zaangażował orkiestrę symfoniczną. Jakkolwiek nikt nie śmie krytykować partii solowej, tak znalazło się kilku śmiałków w historii muzyki, którzy utyskiwali właśnie na tę drugą część kompozycji - partię orkiestry. Pojawiły się nawet próby re-orkiestracji zarówno pierwszego (jak i drugiego) Koncertu, jednak próby te spełzły na niczym - dzisiaj wersja oryginalna, która wyszła spod pióra 20-letniego wówczas Chopina, jest powszechnie wykonywana.

Koncert fortepianowy e-moll zaliczany jest do dzieł młodzieńczych, napisanych tuż przed wyjazdem kompozytora z ukochanej ojczyzny. Jak się potem okazało, była to podróż, z której nigdy miał nie wrócić. W klasycznej, trzyczęściowej formie koncertu Chopin zawarł wczesnoromantynczą estetykę oczarowującego stylu brillant, ale wyraźnie słychać też indywidualny styl kompozytorski, który twórca rozwinie w kolejnych swoich dziełach. Słychać w nim tęsknotę, która miesza się z wesołością (szczególnie w stylizowanym krakowiaku w finale), lekkość z powagą, a wdzięczne i niewinne, romantyczne uniesienia (szczególnie słyszalne w części drugiej) przeplatają się z melancholią, nostalgią i powagą.

Martyna Zych - dyrygentka

Studiowała na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie dyrygenturę symfoniczno-operową w klasie prof. Tomasza Bugaja oraz altówkę w klasie prof. Piotra Reicherta. Jest pomysłodawczynią i współzałożycielką pierwszej w Polsce Orkiestry Muzyków Uchodźców z Ukrainy. Ich premierowy koncert odbył się 3 kwietnia 2022 roku w Rzeszowie i zakończył się tak wielkim sukcesem, że w ciągu miesiąca orkiestra wykonała trzy kolejne koncerty w całej Polsce. Niedługo potem Martyna Zych została wybrana do czynnego udziału w mistrzowskich kursach dyrygenckich z Marin Alsop i NOSPR w Katowicach, a tydzień później debiutowała z Filharmonią Bohuslava Martinů w Zlínie podczas Festiwalu Talentinum. Została także zaproszona do poprowadzenia koncertu inaugurującego sezon artystyczny 2022/2023 Orkiestry Symfonicznej w Karlovych Varach z wyłącznie czeskim programem. Rok 2023 rozpoczął się intensywną pracą, w tym wyjazdem na międzynarodowy konkurs dyrygencki w Budapeszcie, uczestniczeniem w próbach i koncertem z Bamberger Symphoniker (dzięki zaproszeniu głównego dyrygenta Jakuba Hrůšy) oraz debiutem dyrygenckim z Polską Orkiestrą Sinfonia Iuventus, z którą Martyna Zych wykonała Moją ojczyznę Smetany. W sezonie artystycznym 2023/2024 pełni funkcję dyrygenta rezydenta w Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej w Olsztynie.

Artystka specjalizuje się w muzyce czeskiej. Dzięki współpracy z Muzeum Antonína Dvořáka w Pradze posiada przedruki rękopisów do licznych dzieł tego kompozytora (m.in. do IX Symfonii e-moll op. 95, IV Symfonii d-moll op. 13). Napisała wiele prac dotyczących utworów czeskich kompozytorów, porównując wydania partytur z rękopisami, analizując listy i okoliczności powstania. W swoich interpretacjach repertuaru czeskiego stara się dotrzeć do prawdy wykonawczej, zrealizować zamiary kompozytora, odnieść się do tradycji jego kraju. Wielokrotnie była asystentką polskich i zagranicznych dyrygentów, wśród których znaleźli się Jiří Petrdlík i Massimiliano Caldi. Jako asystentka miała okazję poznać wiele tradycji wykonawczych utworów czeskich kompozytorów, a także poszerzyć swoją wiedzę podczas spotkań, m.in. z Jakubem Hrůšą, Veroniką Vejvodovą, Sandrą Bergmannovą. Ponadto Martyna mówi biegle w języku czeskim, dzięki czemu z łatwością może współpracować z czeskimi solistami. Dodatkowo, jako altowiolistka w Polskiej Orkiestrze Sinfonia Iuventus im. Jerzego Semkowa, ma możliwość pracować z wybitnymi dyrygentami nad szerokim repertuarem od strony praktyczno-wykonawczej. Jest osobą pełną pozytywnej energii, która pragnie przekazać swoją szczerą pasję muzykom orkiestrowym.

Aleksandra Świgut - fortepian

Aleksandra Świgut, pianistka, solistka i kameralistka, doktor sztuk muzycznych, pedagog Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie.
Według krytyków jedna z najbardziej wyrazistych osobowości sceny muzyki klasycznej.

Laureatka 17. Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Edwarda Griega w Bergen oraz nagród specjalnych: nagrody publiczności i orkiestry oraz prestiżowej nagrody Steinway Prizewinners Concert Network.

Jako propagatorka wykonawstwa na fortepianach historycznych zdobywa laur II nagrody na Międzynarodowym Konkursie Chopinowskim na Instrumentach Historycznych w Warszawie. Półfinalistka Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Artura Rubinsteina w Tel Avivie, uczestniczka XVIII Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego w Warszawie (2021) oraz laureatka licznych młodzieżowych międzynarodowych konkursów pianistycznych (m.in w Ettlingen, Nowym Orleanie i Enschede).

Solistka najbardziej prestiżowych festiwali muzycznych, m.in. Chopin i Jego Europa, Chopin Festival Nohant, Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena, Chopin à Paris Festival, Międzynarodowy Festiwal Chopinowski w Dusznikach Zdroju, Midis-Minimes Festival w Brukseli, Chopin Genève Festival, Cremona Festival, Ascoli Piceno Festival, Festiwal Eufonie w Pradze, Paderewski Festival w Raleigh (USA) i innych.

Artystka jest częstym gościem elitarnych europejskich zespołów w tym Bergen Philharmonic Orchestra, Helsingborg Symphony Orchestra, Sinfonia Varsovia, Orkiestra XVIII Wieku, Netherland Symphony Orchestra, AUKSO, Orkiestra Akademii Beethovenowskiej, Sinfonietta Cracovia, {oh!} Orkiestra Historyczna, Orkiestrą Filharmonii Szczecińskiej, Filharmonii Narodowej w Warszawie, Filharmonii Łódzkiej, Filharmonii Opolskiej, Filharmonii Krakowskiej, Filharmonii Bałtyckiej i innych, współpracując z wybitnymi dyrygentami takimi jak Lawrence Foster, Maxime Pascal, Aleksandr Marković, Michał Nesterowicz, Zoi Tsokanou, Marek Moś, Johannes Gustavsson, Grzegorz Nowak, Paweł Przytocki, Marek Wroniszewski, Przemysław Neumann i inni.

Artystka ma w w swoim dorobku trzy płyty: „Portrety Natury” nagraną wspólnie z Michałem Klauzą i Orkiestrą Akademii Beethovenowskiej dla wytwórni Orphèe Classics, płytę z utworami Fryderyka Chopina oraz własną kompozycją, wykonaną na fortepianie historycznym Erard 1858, wydaną przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina oraz płytę z twórczością Witolda Maliszewskiego nagraną wspólnie z Przemysławem Neumannem i Orkiestrą Filharmonii Opolskiej dla wytwórni DUX. W autorskich programach występuje także z siostrą Agnieszką Świgut - skrzypaczką Królewskiej Opery Sztokholmskiej oraz w wielu formacjach kameralnych m.in. z wiolonczelistą Marcinem Zdunikiem, z którym w 2018 roku nagrała płytę z utworami Roberta Schumanna.

Aleksandra współpracuje także z Teatrem Wierszalin. W 2023 roku stworzyła muzykę do spektaklu „Tańczyć Konrada” na motywach Dziadów Adama Mickiewicza w reżyserii Piotra Tomaszuka. Spektakl wystawiono w Teatrze Kai w Tokio w grudniu 2023 roku.

Stypendystka Krajowego Funduszu na Rzecz Dzieci (2003-2010), który aktualnie wspiera jej działalnością pedagogiczną. Wielokrotna stypendystka Ministerstwa Kultury, Fundacji im. Franciszka Wybrańczyka, niemieckiej Fundacji Jutting, stypendium Młodych Naukowców oraz Stypendium Młoda Polska.

Absolwentka Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, Akademii Muzycznej w Katowicach, Gdańsku oraz Guildhall School of Music and Drama w Londynie.

Zapraszamy!