Olsztyn24

Guz mózgu – tylko na Warmii i Mazurach co roku taką diagnozę słyszy ok. 10 dzieci. Maj jest miesiącem dedykowanym guzom mózgu. Objawy tej choroby są często mylone z innymi schorzeniami. Co powinno nas zaniepokoić? - pytamy dr n. med. Wandę Badowską, kierownika Oddziału Klinicznego Onkologii i Hematologii dziecięcej Szpitala Dziecięcego w Olsztynie.

- Czy możemy zapobiec zachorowaniu dziecka na guza mózgu?
- Możemy zmniejszać ryzyko zachorowania dbając, by dziecko prowadziło higieniczny tryb życia. Należy unikać przeprowadzania badań obrazowych głowy (TK, RTG), jeśli nie są one konieczne. Jedynym udokumentowanym bezpośrednim czynnikiem ryzyka jest właśnie napromienianie. Oczywiście badania diagnostyczne i leczenie napromieniowaniem, co do których są wskazania, trzeba wykonywać. Profilaktyka zaczyna się już na etapie ciąży, podczas której nie powinno się wykonywać badań radiologicznych. Promienie jonizujące może mieć opóźnione skutki niepożądane na tkanki rozwijającego się płodu. Rakotwórcze działanie mają też środki ochrony roślin, wszelkie chemikalia oraz pochodne ropy naftowej. Jeśli przyszli rodzice pracują w kontakcie z takimi czynnikami, to powinni zaplanować prokreację po okresie przerwy od pracy.

- W jaki sposób możemy zadbać o profilaktykę już po urodzeniu dziecka?
- Z pewnością pomaga prowadzenie zdrowego stylu życia, czyli m. in. unikanie przetworzonej żywności. Warto wiedzieć, że u dorosłych to głównie czynniki zewnętrzne (np. promieniowanie, środki chemiczne, środki ochrony roślin) są onkogenami, czyli predysponują do chorób nowotworowych.

- Czy szkodzą nam również ekrany?
- Aktualnie nie ma wyników badań, które by udowodniły, że komórki, telewizory czy komputery są bezpośrednim czynnikiem ryzyka zachorowania na nowotwory. Natomiast ogólnie wiadomo, że pole elektromagnetyczne, jakie wytwarzają te sprzęty, nie jest zdrowe. Dlatego na pewno dziecku należy ograniczyć kontakt z polem elektromagnetycznym. Telewizor czy laptop nie powinny stać w pokoju, w którym małe dziecko ma łóżeczko. Dodatkowo jest szereg zespołów genetycznie uwarunkowanych, w których jest większe ryzyko wystąpienia guzów mózgu, np. neurofibromatozy. Wszystkie dzieci, które mają genetycznie uwarunkowane większe ryzyko, powinny mieć wykonywane profilaktyczne badania rezonansu magnetycznego.

- Jakie objawy mogą wskazywać na pojawienie się guza mózgu u dziecka?
- Niestety, objawy guza mózgu podszywają się pod różne inne schorzenia. Zaniepokoić powinien nieustępujący po dwóch tygodniach ból głowy, występujący w godzinach porannych. Zwłaszcza, jeśli towarzyszą mu nudności i wymioty. Sygnałem alarmowym powinny być również zaburzenia widzenia albo zez, których wcześniej nie było, a także zaburzenia równowagi - gdy dziecko nagle zaczyna się przewracać, potykać, niezgrabnie chodzić.

- Z jakimi schorzeniami najczęściej mylone są objawy guza mózgu?
- Często u dziecka rozpoznaje się refluks żołądkowo-przełykowy. I rzeczywiście dziecko ma objawy refluksu, tylko że przyczyna jest inna: z powodu częstych wymiotów dochodzi do oparzenia żołądka kwaśną treścią przełyku. Ważne, żeby ustalić przyczynę refluksu, a nie tylko go leczyć. Bóle głowy u dziecka są bardzo często interpretowane jako fobia szkolna, nerwica, zespół lękowy.

- Czy zwykła morfologia krwi może pomóc w diagnozie guza mózgu?
- Musiałaby być bardzo zaawansowana.

- Z kolei tomografii komputerowej nikt profilaktycznie nie zaleca ze względu na szkodliwe promieniowanie. Czy w tej sytuacji rodzice mogą tylko liczyć na to, że w tej loterii chorób ich dziecko nie wylosuje guza mózgu?
- Guzy mózgu to nowotwór dość często występujący u dzieci, drugi co do częstości występowania po białaczkach. Statystycznie białaczki u dzieci stanowią ok. 25-30 proc. wszystkich nowotworów, a guzy mózgu - od 15 do 20 proc. W naszym województwie mamy średnio 10 nowych zachorowań na guzy mózgu u dzieci rocznie.

- Czy częstość występowania jest zależna od płci albo wieku?
- Taki nowotwór może się przytrafić w każdym wieku, nawet u niemowląt. Takie niemowlę, które jest płaczące, niespokojne, czasem bardzo długo jest diagnozowane w kierunku innych schorzeń, zanim okaże się, że przyczyną jego dolegliwości jest guz mózgu.

- Co powinno zaniepokoić rodzica niemowlęcia?
- Nadmierne poszerzanie się obwodu głowy. Są normy przyrostu obwodu głowy u dzieci - od 1,5 do 4 cm miesięcznie, zależnie w jakim okresie życia, np. jeśli główka przyrasta w pierwszym kwartale życia powyżej 4 cm na miesiąc, to jest za dużo. Dziecku mogą się rozchodzić szwy czaszkowe. Albo mogą się pojawić objawy ze strony oczu, np. widoczny rąbek białkówki powyżej tęczówki, co może wskazywać na zwiększone ciśnienie śródczaszkowe. Czaszka ma ograniczoną objętość. Powinna się tam mieścić tkanka nerwowa, krew, naczynia krwionośne i płyn mózgowo-rdzeniowy. Jeżeli dochodzi jeszcze guz, robi się za ciasno. Jeśli guz jest zlokalizowany w tylnym dole czaszki, potrafi ucisnąć na drogi odprowadzające płyn mózgowo-rdzeniowy, przez co może dojść do zatrzymania się tego płynu i wodogłowia. W przypadku gdy diagnoza nie zostanie ustalona na czas i nie zostanie wdrożone leczenie przeciwobrzękowe, może dojść do tzw. wgłobienia, które jest stanem zagrożenia życia. Wówczas część mózgu przesuwa się do otworu potylicznego i do kanału kręgowego, przez co dochodzi do ucisku ważnych ośrodków życiowych.

- Zdarzały się takie sytuacje?
- Niestety tak. Pamiętam dziecko, które miało nawracające bóle głowy i wymioty. Zawsze to interpretowano jako infekcję, nieżyt żołądkowo-jelitowy. Któregoś razu straciło przytomność i w stanie drgawkowym zostało skierowane do naszego szpitala na oddział intensywnej terapii. Niestety, nie udało się go uratować.

- Jakie są rokowania w przypadku guza mózgu?
- Wszystko zależy od tego, z jakiej tkanki zbudowany jest guz i jak duża ona jest, na ile uszkodziła już tkankę mózgową. Ale głównie rokowanie zależy od histopatologii - czy to jest guz chemiowrażliwy lub promieniowrażliwy (wówczas można wdrożyć takie leczenie). Ważne jest też położenie guza - czy guz może być operowany. Co w mózgu może tworzyć guz? Tkanka neuronalna, opony mózgowe (oponiaki są w miarę łagodne) albo tkanka naczyniowa. W mózgu mogą być też guzy przerzutowe, jeśli nowotwór pierwotny znajduje się w innym miejscu i drogą krwionośną daje przerzuty.

- Czy możliwe jest całkowite wyleczenie dziecka z guza mózgu?
- Zdarzają się takie przypadki, chociaż ryzyko nawrotu będzie u takiego dziecka zawsze większe niż populacyjne, zwłaszcza jeśli dziecko choruje na zespół genetycznie uwarunkowany (np. rodzinna polipowatość jelit), który zwiększa ryzyko pojawienia się guza mózgu.

- Czy w przypadku guza mózgu rokowanie u dzieci są zazwyczaj lepsze niż u dorosłych, podobnie jak w przypadku innych nowotworów?
- Rokowanie co do przeżycia u dzieci jest lepsze. Natomiast jakość życia może być gorsza u dzieci, dlatego że napromienianie mózgu, który się dopiero rozwija, może zahamować jego rozwój intelektualny, możliwości przyswajania wiedzy. Takie dziecko może wymagać wsparcia środowiskowego.