Olsztyn24

Szesnaście drzew z całej Polski - dęby, cisy, buki, kasztanowiec, brzoza, lipa i sosna to tegoroczni finaliści organizowanego przez Klub Gaja konkursu Drzewo Roku, którego celem jest zwrócenie uwagi na ciekawe, wiekowe drzewa jako ważne elementy dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, które powinniśmy cenić i chronić. Już w czerwcu te ulubione przez społeczności lokalne drzewa, otoczone ich troską i opieką, rywalizować będą o tytuł Drzewa Roku 2023. Wśród kandydatów do tytułu są drzewa z Warmii i Mazur, w tym dwa rosnące na olsztyńskim Zatorzu.

Wśród finalistów 13. edycji konkursu Drzewo Roku Klubu Gaja mamy drzewa - świadków historii, drzewa z legendą, drzewa, które dają ciszę, spokój i przestrzeń, a także inspirują do podejmowania różnych inicjatyw ekologicznych, drzewa uratowane przed wycinką i te, o których ochronę miłośnicy drzew ciągle jeszcze walczą, doceniając ich znaczenie w ochronie klimatu i bioróżnorodności.

Zgłoszone do konkursu olsztyńskie dęby Adam i Ewa to dęby szypułkowe, w wieku ok. 150 lat, wysokości 25 m oraz obwodzie 318 i 329 cm. Zgłoszenia do konkursu dokonali: Fundacja Warsztat Zmiany, Biuro Dzielnicy Zatorze oraz grupa inicjatywna mieszkańców Zatorza.

Dęby rosną na skraju Olsztyna, w pobliżu Lasu Miejskiego, na Niedźwiedziu. Mieszkańcy od zawsze podziwiali te piękne drzewa, dlatego w 2020 roku postanowili zgłosić je do ochrony pomnikowej. Na drodze do celu pojawiły się jednak urzędnicze przeszkody, które jeszcze bardziej zintegrowały lokalną społeczność. Od dwóch lat mieszkańcy nie poddają się i podejmują różnorodne działania, aby ochronić dęby i teren wokół nich, m.in. zbierają podpisy poparcia dla tej inicjatywy, zlecają ekspertyzy dendrologiczne, tworzą legendę i film o drzewach, a także logo dębów, ustanawiają Święto Niedźwiedzia, które obchodzone jest co roku 10 maja. Wierzą, że uda im się ocalić te piękne drzewa dla przyszłych pokoleń.

Wśród 16 finalistów konkursu są jeszcze 2 inne drzewa z Warmii i Mazur, z subregionów ełckiego i elbląskiego - Brzoza Jadwiga rosnąca w Zawadach Oleckich oraz dąb Napoleon z Ostródy.

Brzoza Jadwiga to brzoza brodawkowata, w wieku ok. 100 lat, o wysokości 25 m i obwodzie 315 cm. Do konkursu została zgłoszona przez Marka Tadeusza Motyla. Rośnie na Mazurach Garbatych, na skraju Puszczy Boreckiej, przy wiejskiej drodze z Zawad do Cichej Wólki. Pewnego dnia w Zawadach pojawiła się Anna K. Szukała chwili wytchnienia od wielkomiejskiego zgiełku. Znalazła ciszę, spokój i przestrzeń. I brzozę. Kupiła działkę, postawiła domek. Z każdym dniem rósł jej podziw dla majestatu i urody drzewa. Postanowiła dać temu wyraz nadając jej imię Jadwiga i zgłaszając ją do ochrony pomnikowej. Niestety wniosek nie spotkał się z aprobatą miejscowych władz. Pani Anna postanowiła jednak dalej walczyć. Z własnej inicjatywy znalazła najlepszych „specjalistów od drzew” i zleciła im wykonanie wszelkich potrzebnych ekspertyz i prac pielęgnacyjnych, ponowiła wniosek i czeka z nadzieją. A tak o Jadwidze pisze dr hab. Jakub Dolatowski, współautor monumentalnego podręcznika Dendrologia: „... jedna z większych w Polsce brzóz [...], druga (!) pod względem grubości w naszym kraju wedle aktualnego Rejestru Polskich Drzew Pomnikowych”.

Rosnący w Ostródzie dąb Napoleon (Ostródzianin) to dąb szypułkowy, liczący 375 lat, o wysokości 25 m i obwodzie 525 cm, pomnik przyrody. Do konkursu zgłoszony przez Przemysława Bartosa (Przyroda dla Sosnowca) i Daniela Sobolewskiego.

Dąb Napoleon to niezwykłe drzewo, które stało się dla mieszkańców Ostródy symbolem walki o przyrodę i pamięć historyczną. Nazwa dębu związana jest osobą Napoleona, który wkroczył ze swoim wojskiem do Ostródy w 1870 roku. Historycy uważają, że przez ponad miesiąc zamieszkiwał dawny zamek krzyżacki, a w wolnych chwilach wypoczywał pod rozłożystym już dębem. Po wielu latach los dębu zawisł na włosku, kiedy to w związku z Mistrzostwami Europy w Piłce Nożnej w 2012 roku, w miejscu, gdzie rośnie drzewo miała przebiegać trasa ekspresowa łącząca Warszawę z Gdańskiem. Dąb miał pójść pod topór. Taki stan oburzył mieszkańców Ostródy, którzy swoją determinacją doprowadzili do zmiany przebiegu trasy i ocalenia drzewa.

Konkurs Drzewo Roku Klubu Gaja promuje postawy szacunku dla przyrody oraz wyszukuje przykłady ciekawych i trwałych związków pomiędzy kulturą i historią lokalnej społeczności, a drzewem, które jest przez nią szczególnie doceniane. W konkursie nie są poszukiwane drzewa najstarsze, najwyższe, najgrubsze, najpiękniejsze ani najrzadsze. Szukane są drzewa najbardziej kochane, drzewa z opowieścią, drzewa, które pobudzają wyobraźnię i jednoczące ludzi.