Olsztyn24

Muzeum Bitwy pod Grunwaldem w Stębarku wyszło do miłośników historii oraz wszystkich osób i podmiotów chcących zachować dziedzictwo kulturowe Warmii i Mazur dla przyszłych pokoleń z niecodzienną inicjatywą: ogłosiło internetową zbiórkę na remont ponad 600-letniej kaplicy pobitewnej.

Zbiórka pieniędzy prowadzona jest na portalu zrzutka.pl pod adresem https://zrzutka.pl/pmwt5b. Muzeum próbuje pozyskać za jej pośrednictwem 300 tysięcy złotych. Środki te są niezbędne do uratowania zabytkowych ruin kaplicy pobitewnej, którą postawili Krzyżacy dla uczczenia ofiar bitwy pod Grunwaldem.

Kaplica Najświętszej Maryi Panny została zbudowana z inicjatywy Wielkiego Mistrza Henryka von Plauena. Powstała w 1411 roku w miejscu, gdzie prawdopodobnie stacjonował obóz wojsk krzyżackich. Według niepotwierdzonych informacji (należy je traktować raczej jako późną, XVI-wieczną tradycję), kaplica pobitewna stanęła w miejscu śmierci Ulricha von Jungingena, Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego.

W wyniku badań archeologicznych, przeprowadzonych w XX wieku, odkryto w tym miejscu masowe groby, w których znaleziono szczątki należące do mężczyzn w wieku 25-50 lat z licznymi ranami w czaszkach. Rany te oraz stan, w jakim znaleziono szczątki, mogą świadczyć o udziale w bitwie.

Kaplica na przestrzeni wieków była kilkukrotnie przebudowywana. Początkowo została wybudowana jako prosta drewniana konstrukcja, która podczas kolejnej wojny polsko-krzyżackiej (tzw. głodowej) została spalona, po czym odbudowana już jako murowana. W XV wieku budynek został powiększony do wymiarów 12x23 m. Do budowy wykorzystano kamień polny, a konstrukcję wzmocniono ośmioma przyporami.

Przez cały czas kaplica funkcjonowała jako symbol zwycięstwa wojsk polskich nad zakonem krzyżackim i była celem pielgrzymek, na przekór starań władz pruskich o umniejszenie znaczenia tego miejsca. Niestety w kolejnych latach budynek ulegał stopniowej degradacji co spowodowało, że w 1720 roku władze pruskie poleciły rozebrać ruinę.

W dowód uznania ogromnej wartości historycznej, miejsce pola bitwy pod Grunwaldem zostało uznane za pomnik historii, zgodnie z Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 września 2010 roku (Dz. U. 2010 nr 184 poz. 1235).

Obecny stan pozostałości kaplicy jest określany jako wymagający pilnego przeprowadzenia prac konserwatorskich oraz restauratorskich. Mur ogrodzenia oraz mur kaplicy pobitewnej jest zagrzybiony oraz pokryty mchem, wykwitami i porostami. Ponadto występują liczne spękania oraz ubytki w licu, będące wynikiem wypłukań po wodach opadowych oraz niewłaściwej gospodarki rolnej (zbyt bliskiej orki pola wzdłuż muru).

Planowane prace konserwatorskie i restauratorskie, mające zostać sfinansowane z pozyskanych za pośrednictwem zbiórki środków, obejmą renowację ogrodzenia wraz z częściowym wzmocnieniem oraz renowacją muru kaplicy pobitewnej. Zabiegi zostaną zrealizowane w 3 głównych etapach: oczyszczeniu lica murów, usunięciu zniszczonych spoin i założeniu nowych. Nastąpi:

» Wykonanie wykopów wąskoprzestrzennych celem podbicia fundamentów murów
» Odgrzybianie powierzchni ścian
» Oczyszczanie hydrościerne powierzchni pionowych, skośnych i cylindrycznych
» Demontaż i montaż nakryw betonowych
» Spoinowanie murów
» Wzmocnienie powierzchni kamienia żelem.

Jak deklarują muzealnicy, działania będą prowadzone zgodnie z nadzorem inspektora budowlanego i licencjonowanego archeologa oraz według przepisów wojewódzkiego konserwatora zabytków. Ze względy na zły stan techniczny pozostałości kaplicy pobitewnej prace będą wykonywane ręcznie. Realizacja prac będzie się wiązała z wykonaniem szeregu prac informacyjno-promocyjnych, polegających na bieżącym informowaniu przy wykorzystaniu kanałów mediów społecznościowych o rezultatach prowadzonych działań oraz zachęcaniu do odwiedzin po realizacji.

Skąd pomysł na tę nietypową formę pozyskiwania środków? Muzeum Bitwy pod Grunwaldem jako jednostka samorządowa, której charakterystyką jest działalność non profit, nie posiada wystarczających własnych środków pieniężnych, natomiast wielokrotnie składane wnioski o dofinansowanie z budżetu Ministerstwa Kultury nie zostały rozpatrzone pozytywnie. Ten stan rzeczy był bezpośrednią przyczyną podjęcia walki o zachowanie zabytku we współpracy z potencjalnymi darczyńcami.

Do końca zbiórki zostały 383 dni (na dzień 13 czerwca 2021r.).