Olsztyn24

Po raz kolejny będziemy mieć w Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej (20.02, godz. 19.00) unikatową okazję wysłuchania zbyt rzadko prezentowanych kompozycji twórców polskich.

Gruppo di Tempera:
Agata Igras - flet
Sebastian Aleksandrowicz - obój
Adrian Janda - klarnet
Artur Kasperek - fagot
Tomasz Bińkowski - waltornia
Agnieszka Kopacka-Aleksandrowicz - fortepian

Program:
Tadeusz Szeligowski - Kwintet na instrumenty dęte
Grażyna Bacewicz - Kwintet na instrumenty dęte
Wojciech Kilar - Kwintet na instrumenty dęte
Michał Spisak - Kwintet na flet, obój, klarnet, róg i fagot
Aleksander Tansman - La danse de la sorcière z baletu La Jardin du paradis

Prowadzenie - Jagienka Perlikiewicz-Kass

Utwory kameralne na instrumenty dęte, mimo że zdecydowanie mniej popularne niż te przeznaczone na zespoły smyczkowe, pisane były przez największych kompozytorów: Haydna, Mozarta, Beethovena. Nic więc dziwnego, że w XX stuleciu po tę obsadę instrumentalną chętnie sięgali twórcy zaliczani do nurtu neoklasycznego. Podczas kolejnej odsłony Sceny dla Muzyki Polskiej będziemy mogli wsłuchać się w intrygujące barwy „drzewa” w wykonaniu znakomitego zespołu Gruppo di Tempera.

Kwintety na instrumenty dęte Tadeusza Szeligowskiego, Grażyny Bacewicz oraz Wojciecha Kilara łączy wiele cech, a zarazem każdy z nich naznaczony jest unikatowym charakterem pisma swego twórcy. Wszystkie dzieła mają klasyczną, czteroczęściową budowę, przy czym część pierwsza jest allegrem sonatowym, ostatnia - allegrem lub rondem, wszystkie również posiadają część kantylenową oraz scherzo. Przejrzystość fakturalna, lekkość, klasyczne proporcje, nawiązania do tonalności - wszystko to sprawiało, że muzyka neoklasycyzmu była (i nadal jest!) tak dobrze przyjmowana. Jej abstrakcyjność i ponadczasowość, skupienie raczej na walorach czysto brzmieniowych niż na jakichkolwiek pozamuzycznych sensach sprawiały, że mogła być uprawiana nawet w najmroczniejszych dekadach.

Kwintet na instrumenty dęte Tadeusza Szeligowskiego powstał w 1953 roku. To utwór, który od pierwszych taktów uwodzi pogodną, niemal baśniową atmosferą. Jego bezpretensjonalna uroda objawia się szczególnie w części trzeciej, Allegro scherzadno. O rok starszy Kwintet Wojciecha Kilara wyróżnia się charakterystyczną dla tego kompozytora niezmordowaną motoryką oraz nawiązaniami melodycznymi do muzyki ludowej. Do twórczości dawnych wieków nawiązuje Kilar najbardziej czytelnie w części trzeciej Choral varié.

„To pierwszy utwór, który może być odczytany jako wiarygodny tekst stanowiący o stylu kompozytorki”, napisała o Kwintecie na instrumenty dęte Grażyny Bacewicz Małgorzata Gąsiorowska, biografka artystki. Dzieło powstało podczas pobytu na stypendium w Paryżu, a Towarzystwo Aide aux femmes de professions libres wyróżniło je pierwszą nagrodą w Konkursie dla kompozytorek. I tutaj odnajdziemy nawiązania do klasycznych form: podstawę budowy dzieła stanowi cykl sonatowy. Bacewiczówna z pietyzmem ukształtowała zarówno budowę formalną jak i stronę brzmieniową utworu. Nawiązująca do muzyki barokowej część druga, Air, wprowadza w dość lekki utwór nastrój skupienia i kontemplacji. Taneczna część trzecia oraz części skrajne, pełne elementów subtelnej groteski, są już zapowiedzią dojrzałej twórczości kompozytorki.

Honorowy obywatel Dąbrowy Górniczej, pochowany na paryskim cmentarzu Montmartre Michał Spisak, należał do tych kompozytorów, dla których, jak mówił Jan Krenz, tworzenie „nie było problemem filozoficznym, intelektualnym; nie było to poszukiwanie i odkrywanie nowych światów. Muzyka stanowiła w jego życiu tak naturalną potrzebę jak chleb i woda”. Z kolei Grażyna Bacewicz podkreślała, że „twórczość Spisaka, poza znakomitością rzemiosła, odznacza się przedziwną krystalicznością, żywotnością, a często i humorem. Muzyka ta jest przekonywająca, logiczna, pozbawiona gadulstwa. [...] Jego wybitna twórczość stanowi w historii muzyki ważne ogniwo wielkiego łańcucha”. Ową bezpretensjonalną żywotność doświadczonego przez życie, a jednak w życiu rozmiłowanego kompozytora podziwiać możemy w jego klasycyzującym Kwintecie na flet, obój, klarnet, róg i fagot. Pełen ostinatowych brzmień i żywej, migotliwej motoryki utwór dedykował Spisak teściowej, Marcie Thibault, matce swojej francuskiej żony Andreé. Dzieło uważane jest przez badaczy za jeden z najlepszych polskich kwintetów dętych.

Niczym wisienka na torcie zabrzmi żywiołowy Taniec czarodziejki z baletu La Jardin du paradis Aleksandra Tansmana - warto pamiętać, jak szaloną popularnością cieszył się ten pochodzący z Łodzi kompozytor na całym świecie. Tansman, podobnie jak Spisak, pochowany jest w Paryżu, choć ich drogi życiowe i twórcze były zupełnie różne.

Gruppo di Tempera

Zespół powstał wiosną 2007 roku z inicjatywy uznanych muzyków, od lat współpracujących ze sobą w rozmaitych formacjach kameralnych i orkiestrowych. Impulsem do rozpoczęcia działalności zespołu była propozycja wykonania Kwintetu Es-dur Mozarta na kwartet instrumentów dętych i fortepian. Zaproszenie dyrektora Opery Kameralnej Stefana Sutkowskiego zainspirowało grono przyjaciół, a warszawski Festiwal Mozartowski stał się okazją do pierwszego, wspólnego koncertu.

Ideą artystyczną Gruppo di Tempera jest prezentowanie piękna brzmieniowego instrumentów dętych, wzbogaconego dźwiękiem fortepianu - przybliżanie publiczności niezwykle bogatego, lecz mało znanego repertuaru od muzyki XVIII-wiecznej po najnowszą, z wykorzystaniem najróżniejszych form kameralnych.

Gruppo di Tempera tworzą znakomici soliści orkiestr Teatru Wielkiego-Opery Narodowej i Filharmonii Narodowej oraz pedagodzy Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina. Artyści, jako kwintet instrumentów dętych, tworzą podstawy sekcji dętej orkiestr kameralnych, m.in. Sinfonietta Cracovia i NFM Leopoldinum. W 2017 roku muzycy dokonali prawykonań koncertów na kwartet instrumentów dętych J. Françaix, P. Hindemitha i R. Rumbelowa z Polską Orkiestrą Radiową oraz orkiestrą akademicką UMFC.

Zespół regularnie gości na wielu festiwalach, takich jak „Emanacje”, „Muzyka na szczytach” czy „Sinfonietta Festival” oraz na estradach polskich filharmonii.

W październiku 2015 roku, nakładem wydawnictwa DUX, ukazała się pierwsza płyta zespołu z muzyką kompozytorów francuskich (Poulenc, Ibert, Milhaud, Françaix). Album został entuzjastycznie przyjęty w Niemczech i Wielkiej Brytanii, a prestiżowy francuski magazyn „Diapason” przyznał nagraniu maksymalną liczbę pięciu gwiazdek. W marcu 2018 roku Agencja Muzyczna Polskiego Radia wydała płytę drugą płytę Gruppo di Tempera Polish Music for Winds and Piano, na której znalazły się utwory Wojciecha Kilara, Tadeusza Szeligowskiego, Michała Spisaka i Alexandra Tansmana.

Latem 2018 roku zespół wziął udział w koncertowym tournee po Korei Południowej, podczas którego wykonywał m.in. muzykę polską, a także dokonał prawykonania utworu światowej sławy kompozytora koreańskiego Lee-Chool Woo Davida Choral Sanjo Fantasy for Daegum Flute and Woodwind Quintet.

Gruppo di Tempera jest pomysłodawcą i organizatorem Warsaw Winds+ Festival, którego pierwsza edycja miała miejsce w listopadzie 2019 roku w Warszawie. Publiczność festiwalowa miała okazję usłyszeć utwory kameralne na instrumenty dęte w wyjątkowym połączeniu z instrumentami smyczkowymi i wybitnymi głosami Urszuli Kryger i Szymona Komasy. Na festiwalu odbyły się również dwa prawykonania utworów, napisanych specjalnie dla zespołu przez młodych polskich kompozytorów: Mikołaja Majkusiaka i Pawła Pudło.

Koncert współorganizowany w ramach programu Instytutu Muzyki i Tańca „Scena dla Muzyki Polskiej”.