Olsztyn24

Z dniem 12 lipca 2019, zgodnie z ustawą z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych, kolejne 4 produkty z Warmii i Mazur zostały wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych prowadzoną przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Nowe produkty wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych to marchew po mazursku, plince z pomoćko, kartoflanka po wschodnioprusku i smarowidło z gęsi.

Wnioski o wpis produktu na listę składa się do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego, który dokonuje ich oceny i zgodności z dziedzictwem kulinarnym regionu. Pozytywnie zweryfikowane wnioski przesyłane są do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, który jest odpowiedzialny za jej prowadzenie i uaktualnianie. Lista jest publikowana na bieżąco na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Obecnie na liście w województwie warmińsko-mazurskim wpisanych jest 38 produktów. Lista Produktów Tradycyjnych jest przewodnikiem po regionalnej kuchni polskiej, a także źródłem informacji na temat tradycji, sposobów wytwarzania oraz wyjątkowych cech najstarszych polskich przysmaków. Obecność na liście to także promocja produktu oraz pierwszy krok do podjęcia starań o certyfikaty unijne.

Na listę mogą być wpisywane produkty rolne, spożywcze i napoje spirytusowe, których jakość lub wyjątkowe cechy i właściwości wynikać muszą ze stosowania tradycyjnych metod produkcji. Muszą one też stanowić element dziedzictwa kulturowego regionu, w którym są wytwarzane. Za tradycyjne metody produkcji uznaje się metody wykorzystywane co najmniej od 25 lat.

Marchew po mazursku jest potrawą silnie zakorzenioną w odwiecznej, ludowej tradycji kulinarnej - skromnej, niewyszukanej, bez urozmaiceń, mówiąc wprost - ubogiej. Prawdopodobnie już od XVI wieku, za sprawą niemieckich przesiedleńców, których rzesze nadciągały w pruskie strony, przywędrował zwyczaj spożywania marchwi oraz burego grochu okraszonych słoniną, który wszedł do stałego zestawu pożywienia ludności wiejskiej.

Sposób przyrządzania marchwi, tak jak i grochu oraz innych warzyw, był na ogół monotonny i prosty: odpowiednio rozdrobnione warzywa gospodyni gotowała w wodzie, często z dodatkiem boczku, cebuli i łączyła zasmażką z mąki. Tak, jak podają wszystkie przepisy na marchew po mazursku.

Marchew po mazursku była powszechnie znana wśród ludności wiejskiej i miejskiej, nie tylko na Mazurach, ale również w całej międzywojennej Polsce dzięki opublikowaniu wzbogaconego, bardziej wyrafinowanego na nią przepisu przez Marię Ochorowicz Monatową, w 1926 r. Tym samym ta wiejska potrawa, wzbogacona i uszlachetniona trafiła na salony, jako doskonały, kremowy i aromatyczny dodatek do mięs.

Plince z pomoćko to okrągłe placki ziemniaczane z twarożkiem śmietankowym podanym obok. Danie to, złożone z plinców, czyli placków ziemniaczanych i pomoćki, twarogowego-śmietanowego dodatku do plinców, jest jednym z popularniejszych dań Warmii i Mazur od kiedy zaczęto uprawiać tu masowo ziemniaki (XVIII w.). Przy czym posiada jedną cechę charakterystyczną: jest fuzją dwóch rodzajów jadła - tutejszych plinców, tradycyjnego jadła wiejsko-karczmianego oraz pomoćki należącej do tradycji przybyłej wraz z przesiedleńcami zza wschodniej granicy. Można powiedzieć, że plince z pomoćko - potrawa, która od końca wojny, czyli od 1945 roku na dobre wpisała się w stałe menu ludności warmińsko-mazurskiej, jest prawdziwym daniem z gatunku fusion.

Dziś plince z pomoćko, danie wyraziste w smaku i sycące, dzięki chrupiącym plackom i smakowitej okrasie z nabiału, są jednym z bardzo popularnych, lubianych i poszukiwanych dań serwowanych w karczmach, zajazdach i restauracjach znajdujących się na znanych szlakach turystycznych.

Kartoflanka po wschodnioprusku to zupa ziemniaczana. Kartofle, kartoflanka, plince kartoflane, babka, szare kluski kartoflane, a nawet rozmaite kartoflane słodkości były dawniej na Warmii i Mazurach podstawą pożywienia.

Przepisów na mazurską lub wschodniopruską kartoflankę jest bardzo wiele, od najprostszych, po inne, wzbogacane różnymi dodatkami, zarówno w literaturze kulinarnej polskiej (Regionalne potrawy warmińsko mazurskie), choć głównie w książkach przywołujących dawne wschodniopruskie potrawy. Księga sióstr Doennig (Doennings Kochbuch), zawiera nawet dwie receptury na kartoflankę - jasną i ciemną, w zależności od dodatków. Również w książce Małgorzaty Buttitta „Niezapomniana kuchnia Warmii i Mazur” pojawiają się dwa różne przepisy na kartoflankę, a jeden z cytowanych rozmówców opowiadał, że dodatkiem do kartoflanki bywała jedynie cebula, a tylko w lepszych okresach - pokrojona w kawałki wędzonka. Bardzo częstym dodatkiem była musztarda. Do takiej zupy Mazurzy dodawali często posiekaną kwaszoną kapustę i tak powstawała bardzo popularna tzw. kwaśna kartoflanka. Znano nawet mazurską kartoflankę na węgorzu.

Smarowidło z gęsi - najważniejszymi produktami kulinarnymi z gęsi są tuszki oraz tłuszcz sadełkowy (zapasowy z jamy ciała), wykorzystywany do wyrobu smalcu, bardzo cenionego ze względu na nieporównywalne walory smakowe i dietetyczne oraz właściwości zdrowotne. Bowiem o dawnym użyciu gęsiego smalcu świadczyć może całkiem bogaty dział medycyny ludowej, która od dawnych czasów zalecała gęsi jako remedium przeciw wielu schorzeniom, jak choroby stawów, kręgosłupa i dróg oddechowych.

Dziś znani kucharze polecają gęsi smalec do smażenia, pieczenia i gotowania. m.in. ze względu ma nieprzeciętne walory smakowe Stosować go można do wszystkich rodzajów potraw - zarówno mięsnych jak i bezmięsnych, w zależności od upodobań. Natomiast smarowidło z gęsi to nic innego jak odpowiednio doprawiony smalec z kawałkami mięsa lub z mięsną masą. Smarowidło, jak i sam czysty smalec, są poniekąd produktami wtórnymi, na który stać było i uboższych. Doskonałe do odgrzania mięsa, zakonserwowania go. Gorące gęsie skwarki dodawano z upodobaniem do ziemniaków w mundurkach, kraszono ziemniaki w plastrach. To także jeden z ulubionych dodatków do pieczywa.