Olsztyn24

W piątek (14.12), o godz. 19.00, organista z Czech Karel Martínek, w koncercie z cyklu „Mistrzowskie Recitale Organowe”, zaprezentuje wybrane przez siebie pozycje literatury organowej. W koncercie nie zabraknie kompozycji organowych Johanna Sebastiana Bacha, spod którego ręki wyszła największa liczba perełek skomponowanych na organy w taki sposób, by pokazać wszystkie możliwości brzmieniowe tego wspaniałego instrumentu.

Karel Martinek zaprezentuje Bacha: Fugę sopra il Magnificat BWV 733, Preludium chorałowe „Minął stary rok”, BWV 614 oraz Preludium i fugę e-moll BWV 548. Cieszy fakt włączenia do programu recitalu utworu Patrona Filharmonii - Feliksa Nowowiejskiego. Czeski organista zagra Fantazję polską op. 9 nr 1 „Pasterka na Wawelu”. W kompozycji tej, o formie pastoralnej dzięki wplecionym tematom z kolęd, „Gdy się Chrystus rodzi” i „Anioł pasterzom mówił” słuchacze odnajdą klimat zbliżających się Świąt. Wyjątkowym kompozytorem, którego umieścił w recitalu Karel Martínek jest Louis Vierne. Ten francuski organista i kompozytor był profesorem Konserwatorium Paryskiego i organistą Katedry Notre Dame w Paryżu, gdzie zmarł 2 czerwca 1937 w trakcie gry na instrumencie. Usłyszymy jego Utwory fantastyczne: Prélude (I suita op. 51) i Carillon de Westminster (III suita op.54). Kolejnymi francuskimi kompozytorami, których dzieła zabrzmią tego wieczoru będą: Marcel Dupré - Symfonia-Passion, na organy op. 23: Świat w oczekiwaniu na Zbawiciela, Nativité oraz Jehan Alain - Wiszący ogród Litanies. Z kompozycji czeskich usłyszymy Postludium z Missa Glagolitica Leoša Janáčka. Na zakończenie recitalu wysłuchamy Improwizacji Karela Martínka.

Artysta urodził się w 1979 roku Ołomuńcu, gdzie ukończył studia na Wydziale Matematyczno-Fizycznym i Wydziale Filozoficznym (muzykologia) Uniwersytetu Palackiego. W latach 2004-2009 studiował grę na organach i improwizację organową w Akademii Muzycznej im. L. Janíčka w Brnie. Od 2014 roku doskonali swoje umiejętności improwizatorskie pod okiem Philippe Lefebvre‘a, tytularnego organisty paryskiej katedry Notre-Dame. Koncertuje w Europie prezentując literaturę organową wszystkich epok stylowych; jednak wiele uwagi poświęca improwizacji. Jego recitale odbywały się w słynnych europejskich katedrach (Notre-Dame w Paryżu, Stephansdom w Wiedniu, Basilica Santa Rita w Turynie i in.) Karel Martínek to artysta aktywny na wielu płaszczyznach muzycznych: jest kompozytorem, wykładowcą organów w Konserwatorium Akademii Ewangelickiej w Ołomuńcu. Tam jest także szefem chóru i organistą w Kościele św. Maurycego oraz dyrektorem Międzynarodowego Festiwalu Organowego.

Słowo na piątkowym recitalu wygłosi Jagienka Perlikiewicz-Kass.

******

Omówienie wybranych pozycji z programu:

J.S. Bach - Preludium chorałowe BWV 614 (Minął stary rok)

Powstanie przepięknego zbioru opracowań chorałów na organy, tzw. Orgelbuchlein (BWV 599-644) przypada na okres niemal ostatnich tygodni pobytu Bacha w Weimarze - w dodatku przymusowego, gdyż książę Johann Ernst kazał zamknąć za kratki „uparcie” proszącego o zwolnienie ze służby Bacha. Ten zbiór niewielkich utworów można zaliczyć do dzieł, które nam pozwalają nam wejrzeć w głąb osobowości twórczej kompozytora.

W tytule Bach napisał: „Orgelbuchlein. W której początkującemu organiście wskazówki są dane, jako na wszelkie sposoby chorał wykonywać...” Nie należy jednak zapominać , że obok celu dydaktycznego, w rzeczywistości opracowania chorałów są wspaniałymi klejnotami sztuki kompozytorskiej.

Preludium i fuga e-moll BWV 548 słusznie są uważane za najtrudniejsze dzieła w repertuarze organistów. Trudne pod względem technicznym jak i interpretacyjnym stawiają wysoko poprzeczkę przed wykonawcą, który musi nadać odpowiedni wyraz wewnętrznej wielkości tej muzyki, wspaniałej zarówno w formie jak i brzmieniu.

Preludium zdumiewa logiką konstrukcji a materiał tematyczny jest zdumiewająco jednolity: nawet motywy poboczne wyrastają z istoty tematu głównego.

Fuga nawiązuje w budowie do późniejszego rozwoju klasycznej sonaty z ekspozycją, przetworzeniem i repryzą. Jednym słowem: Geniusz Bacha w każdym takcie!

Feliks Nowowiejski - Fantazja polska op. 9 nr 1 „Pasterka na Wawelu”

Fantaisie polonaise op. 9 nr 1: Minuit de Noël dans la Cathédrale au Wawel de Cracovie została wydana po raz pierwszy w 1911 roku w oficynie Gebethner & Wolff (Warszawa). Polski tytuł - Fantazja Polska op. 9 nr 1. Pasterka na Wawelu - pojawił się w następnych wydaniach (opartych na pierwodruku) w 1960 roku (PWM Kraków, wznowienia: 1977, 1987, 1998) i w 1994 roku (Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie). Kompozytor wykorzystał w tym utworze tematy kolęd Anioł pasterzom mówił i Gdy się Chrystus rodzi, zestawiając je w kontrapunkcie najniższych głosów. Główny temat stanowi melodia Anioł pasterzom mówił, pojawiająca się w kulminacyjnym momencie w wielogłosowym opracowaniu chorałowym. Motywy towarzyszące mają charakter stylizacji nawiązujących do odgłosu dzwonów kościelnych i muzyki górali podhalańskich (z użyciem charakterystycznej dla niej skali lidyjskiej).

Louis Vierne - Utwory fantastyczne

Prélude (I suita op. 51)

Carillon de Westminster (III suita op. 54)

Powyższe kompozycje w niezwykły sposób eksplorują możliwości brzmieniowe współczesnych organów z całą paletą ich przebogatych możliwości kolorystycznych, brzmieniowych i wyrazowych. Louis Vierne będąc od urodzenia niemal całkowicie niewidomym posiadał szczególną wrażliwość na brzmienie. Studiował w Institution des Jeunes Aveugles w Paryżu oraz w Konserwatorium Paryskim; uczeń Charlesa-Marie Widora i Césara Francka. Kontynuował zapoczątkowany przez Césara Francka symfonizm organowy. Od 1900 był organistą katedry Notre-Dame w Paryżu, uczył także w paryskim konserwatorium. Do jego uczniów należą: Joseph Bonnet, Marcel Dupré i Nadia Boulanger. Dwukrotnie odbył podróż koncertową do Anglii (1926, 1927), a w 1928 po Ameryce Północnej (USA, Kanada), zbierając środki na remont organów w katedrze Notre-Dame.

Zmarł 2 czerwca 1937 w trakcie koncertu w katedrze Notre-Dame, podczas którego towarzyszył mu Maurice Duruflé. Pogrzeb odbył się 5 czerwca w tej samej świątyni, a jego ciało spoczęło na Cmentarzu Montparnasse w Paryżu.

******

Bilety w cenie 40 zł i 30 zł do nabycia kasie wt.-pt. w godz.10-18 oraz poprzez stronę internetową www.bilety.filharmonia.olsztyn.pl

Współorganizacja: Pro Arte Fundacja Promocji Kultury i Sztuki.