Olsztyn24

Na rynku wydawniczym Olsztyna pojawiła się najnowsza książka Marka Książka, znanego dziennikarza i publicysty, który pisze tak dobrze, że w sposób przystępny - ba, nawet interesujący - potrafi przedstawić temat tak nudny i trudny jak proces przemian gospodarczych po 1989 r. Mowa o książce „Czas przemian. Transformacja gospodarcza na Warmii i Mazurach w latach 1989 - 2014”.

Jest to publikacja imponująca: 226 stron, obszerna bibliografia (kilkadziesiąt pozycji) i na dodatek cytowany materiał źródłowy, który po razy pierwszy ujrzał światło dzienne. Znajdziemy w niej 12 wywiadów, w tym z dwukrotnym ministrem ds. przekształceń własnościowych Januszem Lewandowskim, Andrzejem Smolińskim, ówczesnym przewodniczącym NSZZ Solidarność, Stanisławem Kowalczykiem, szefem OPZZ (potem posłem). Wszystkie wypowiedzi są autoryzowane. Na marginesie dodam, że minister Janusz Lewandowski ocenił całkiem dobrze prywatyzację dokonaną w naszym województwie.

Autor wymienia wszystkich ważniejszych pionierów kapitalizmu na Warmii i Mazurach: Prusik, Dowgiałło, Skowroński, Nałęcz, Goszczyński, Jaremko, Szynaka i kilku innych, ale też wojewodów, którzy kolejno prywatyzowali przedsiębiorstwa.

Rozdział trzeci to omówienie wybranych prywatyzacji, od pierwszej, najgorzej ocenianej tj. Olsztyńskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Maszynami (pamiętamy? Siemienas, 1991 r.), po kolejne, w tym Lenpol w Szczytnie, Zakłady Mięsne w Olsztynie, Indykpol, Browary w Elblągu, Warmię w Kętrzynie, Philips-Farel, Paged-Sklejkę w Morągu, Warfamę. Autor przy okazji cytuje artykuły na temat tych prywatyzacji, jakie ukazywały się w prasie krajowej i regionalnej. Opisuje również likwidację kilkudziesięciu przedsiębiorstw województwa w celu zmiany ich właściciela.

W osobnych podrozdziałach omawia likwidację PGR-ów, powstanie Specjalnej Strefy Ekonomicznej oraz port lotniczy w Szymanach, a w załącznikach znajdziemy tabele z wykazem sprywatyzowanych 98 przedsiębiorstw, wpływ prywatyzacji na kwestie bezrobocia i inne.

Podsumowując jeszcze raz podkreślę, że książka jest nie tylko pionierska, ale tak trudny materiał podano w formie przystępnej, co jest unikatowe w przypadku omawiania procesu prywatyzacji. Recenzował ją m.in. minister Janusz Lewandowski oraz profesorowie UWM: Janusz Heller, Stanisław Achremczyk i Zbigniew Puchajda.

Bardzo trafną ocenę publikacji napisał sam autor w jej zakończeniu: Tak skonstruowaną monografię można uznać za pionierską, ale przede wszystkim dlatego, że do tej pory nikt nie podjął się tego zadania w takim zakresie. To znaczy, nie przeprowadził żmudnej kwerendy materiałów dotyczących prywatyzacji wybranych przedsiębiorstw w archiwach Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego, Archiwum Państwowym w Malborku (gdzie znajdują się akta byłego Urzędu Wojewódzkiego w Elblągu), jak również prasie oraz Internecie.