Olsztyn24

We wrześniu i październiku w olsztyńskiej Galerii BWA prezentowana będzie wystawa „Inne Miasto” stanowiąca nowatorski dla Polskiej sztuki projekt fotograficzny zrealizowany w konwencji dokumentalnej. Dlaczego nowatorski? Projekt dwójki autorów - Elżbiety Janickiej i Wojciecha Wilczyka, jest próbą wizualnego opisania terenu dawnego getta warszawskiego (1940-1943), utworzonego przez hitlerowskie Niemcy w sercu miasta, stolicy Polski. Wernisaż wystawy odbędzie się w najbliższy czwartek (12.09) o godzinie 18.00.

Owo „Miejsce-po-getcie” (określenie Jacka Leociaka) rozciąga się po dzień dzisiejszy pomiędzy Pałacem Kultury i Nauki na południu a centrum handlowym „Arkadia” na północy. Granice dawnego getta od wschodu to Nowe Miasto, Plac i Ogród Krasińskich, Plac Bankowy, tyły gmachu PAST-y. Od zachodu zaś - ulice Żelazna, Okopowa (Cmentarz Żydowski i Stare Powązki). Janicka i Wilczyk przez ostatnie 3 lata fotografowali ten obszar z dachów i wysokich pięter budynków przy użyciu wielkoformatowego aparatu na klisze cięte o rozmiarach 4 x 5 cala. Fotografowali z góry - obranie takiej taktyki umożliwiło im pokazanie tego terenu w sposób nowatorski. Artyści pracowali nad fotografiami wyłącznie od jesieni do wiosny, w dni bezsłoneczne, unikając rejestrowania światłocienia i roślinności, które mogłyby zacierać rysunek szlaków komunikacyjnych i zmieniać modelunek brył budynków. Na zdjęciach nie widać ludzi, niewiele jest pojazdów, wszystko jest na swój sposób czyste, minimalistyczne. Projekt realizowany był ponadto w kolorze odbieranym jako bardziej realistyczny i neutralny niż fotografia czarno-biała.

Prezentowane na wystawie wydruki-obrazy odznaczają się jednorodnością formalną. Zawierają również liczne części wspólne: te same fragmenty przestrzeni ukazane w innym wykroju i pod innym kątem, a także punkty orientacyjne, np. Pałac Kultury, kościół rzymskokatolicki na Nowolipkach, błękitny wieżowiec przy Placu Bankowym w miejscu wielkiej synagogi na Tłomackiem, sądy czy kościół ewangelicki w al. Solidarności, dawniej na Lesznie. Elementy te pozwalają widzowi zrekonstruować całokształt terytorium dokumentowanego przez artystów. Dopełnieniem zbioru fotografii jest mapa opracowana przez kartografa Pawła Weszpińskiego na potrzeby monumentalnej publikacji Barbary Engelking i Jacka Leociaka „Getto warszawskie”. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Siatka ulic współczesnej Warszawy została tu nałożona na szczegółowy plan nieistniejącego miasta, z zaznaczeniem nielicznych reliktów zabudowy getta.

Inne Miasto proponuje refleksję nad kolejnymi etapami powstawania powojennej Warszawy, nad koncepcjami architektury i urbanistyki, z których każda wyrasta z oceny przeszłości, będąc zarazem formą myślenia o teraźniejszym i przyszłym społeczeństwie: od egalitarnych wizji budownictwa społecznego po neoliberalną logikę maksymalizacji zysku bez poszanowania wcześniejszych założeń i kosztem spójności społecznej. Ukazane na fotografiach miejsca emblematyczne - niegdysiejszy szpital im. Bersohnów i Baumanów, synagoga Nożyków, dawne Nalewki, dawny Umschlagplatz i inne - osadzają „Inne Miasto” w historii żydowskiej Warszawy. Projekt Janickiej i Wilczyka jest bowiem także próbą bilansu tożsamości terytorium i świadomości wspólnoty, która ukonstytuowała się w miejscu zagłady Żydów. W tym sensie pozwala formułować on pytania o stosunek kultury i społeczeństwa powojennej Polski do katastrofy bez precedensu w historii cywilizacji. Inne Miasto stanowi unaocznienie faktu, że zagłada Żydów rozegrała się w centrum tkanki społecznej i kulturowej, lecz nie uzyskała dotychczas reprezentacji kulturowej o centralnej, paradygmatycznej randze.

Wystawa zrealizowana jest przy współpracy Zachęty - Narodowej Galerii Sztuki.

Zapraszamy!