Olsztyn24

Gmach przedwojennego Konsulatu Polskiego należy do tych budowli Olsztyna, które zachowały swój oryginalny wygląd i świadczą o dobrym smaku architektów.

Obiekt został zbudowany w 1910 roku i jest jednym z niewielu w mieście przykładów dużej kamienicy secesyjnej. Odznacza się ona „rozbudowaną, wieloczłonową kompozycją elewacji oraz bogatą, lokalnie rozmieszczoną dekoracją o motywach roślinno-geometrycznych”, jak to ujęto na stronie internetowej olsztyńskiego Urzędu Miasta.

Konsulat RP był skrawkiem państwa polskiego w Prusach Wschodnich, a majestat Rzeczypospolitej w latach 1920-1939 reprezentowali doświadczeni dyplomaci: Zenon Lewandowski, Czesław Andrycz, książę Henryk Korybut Woroniecki, Karol Ripa, Filip Zawada, Józef Gieburtowski, Antoni Zalewski i Bohdan Jałowiecki. Dwóch nich (książę Woroniecki i Jałowiecki) zginęło w obozach koncentracyjnych podczas II wojny światowej.

Okres nasilenia wrogości niemieckich szowinistów wobec wszystkiego co polskie przeżył natomiast konsul Karol Ripa. To na niego w nocy z 17 na 18 marca 1924 roku (a więc już po wygranym przez Niemców plebiscycie) nieznany sprawcy dokonał zamachu oddając kilka strzałów, na szczęście niecelnych.

Pod względem zaangażowania w sprawy polskie wyróżniał się Józef Gieburtowski, który w konsulatach w Kwidzynie i Olsztynie spędził w sumie 14 lat. To on przyczynił się do wydania „Krzyżaków” Sienkiewicza, zapewnienia pomocy finansowej różnym polskim organizacjom kulturalnym w Prusach Wschodnich, wreszcie wzbogacenia pisma „Mazur” dodatkiem religijnym „Twierdza Ewangelicka”. Jego raporty są dziś cennym materiałem do oceny żywiołu polskiego na tych ziemiach.

Po pożarze w 1987 roku odremontowano budynek według projektu wnętrz architekta Bolesława Wolskiego. Obecnie, oprócz lokali mieszkalnych, mieści się tam Towarzystwo Miłośników Olsztyna oraz komitet osiedlowy Śródmieście. Sam plac przed gmachem, przed wojną Friedrich-Wilhelm-Platz, a po wojnie pl. Nowotki, od 1990 roku nosi nazwę Placu Konsulatu Polskiego. Na jego środku w maju 2002 roku, z inicjatywy ówczesnego szefa TMO Andrzeja Sassyna, odsłonięto kolumnę Orła Białego.