Olsztyn24

Fundacja Borussia, Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie i Instytut Teatrologii Uniwersytetu w Lipsku przygotowali wspólnie niezwykłe wydarzenie teatralne pod tytułem „Tango z popiołów”. Premiera zapowiadana jest na piątek, 23 listopada, na godzinę 19.00 w Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie na Scenie u Sewruka. Dwa dodatkowe spektakle zaplanowane są na sobotę, 24 listopada, o godzinie 16.00 i 19.00. Kolejne występy na Uniwersytecie w Lipsku 7 i 8 grudnia.

Przedstawienie to efekt polsko-niemieckich warsztatów historyczno-teatralnych w ramach projektu „Geschichte Aufführen - Wystawiać Historię - Re-enacting History”. Pomysł narodził się z inspiracji Borussi, która zaproponowała przypomnienie historii olsztyńskich Żydów. W polsko-niemieckim projekcie o prześladowaniach Żydów i pamięci o nich w Olsztynie i Lipsku w okresie II wojny światowej biorą udział studenci teatrologii Uniwersytetu w Lipsku (Niemcy) i słuchacze Policealnego Studium Aktorskiego im. Aleksandra Sewruka przy Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie. W sumie 20 osób. Celem uczestników jest nie tylko reinterpretacja historii olsztyńskich i lipskich Żydów, lecz także wyrażenie własnych poglądów i emocji wobec kwestii prześladowań i społecznego wykluczenia „innych”. Podczas zajęć warsztatowych w polsko-niemieckim dialogu podejmowane są tematy narodowości i obcości, stereotypów i konfliktów międzykulturowych. Tematy te, jak wspomniał realizator projektu ze strony polskiej, Cezary Ilczyna, wywołują masę wzruszeń i emocji. Są momenty, że studenci „rozklejają się” psychicznie.

Projekt „Geschichte Aufführen - Wystawiać Historię - Re-enacting History” przebiega w dwóch 8-dniowych fazach, odbywających się w Olsztynie i Lipsku. Podczas nich polsko-niemiecka grupa uczestników przygotuje dwa niezależne przedstawienia teatralne, odnoszące się bezpośrednio do historii każdego z miast.

Olsztyńska część projektu trwała od 17 i kończy się 23 listopada. „Tango z popiołów” przygotowane pod kierunkiem Cezarego Ilczyny jest efektem wspólnej pracy i wielogodzinnych dyskusji nad interpretacją dziejów polsko-niemiecko-żydowskiej historii naszego miasta.

Eksperymentalny spektakl powstanie na podstawie relacji olsztyńskiego lekarza dr. Heinricha Wolffheima z lat 1934-1944. Był on ostatnim przewodniczącym tutejszej gminy żydowskiej i miał wgląd w życie żydowskich mieszkańców Olsztyna. W okresie III Rzeszy został powołany na stanowisko pełnomocnika tajnej policji państwowej i odpowiadał za kontakty z gestapo w sprawach dotyczących ludności żydowskiej. W 10-stronicowym rękopisie, odnalezionym w ostatnich latach, a przechowywanym w Leo Baeck Institute w Nowym Jorku (opublikowanym po raz pierwszy w Polsce w „Borussi” w 2011 roku) przedstawione zostały wspomnienia dr. Wolffheima z okresu okupacji. Kończy je adnotacja o deportacji Wolffheima do Theresienstadt (czeskiego Teresina) w 1943 roku, gdzie znalazł się w ostatnim transporcie Żydów z Prus Wschodnich do tamtejszego obozu koncentracyjnego.

Spotkanie zespołu polsko-niemieckiego w Lipsku i opracowanie drugiej fazy projektu odbędzie się od 1 do 8 grudnia. Efektem będzie kolaż łączący przeszłość ze współczesnością, w którym przeplatać się będą wspomnienia ofiar i ocalałych z gminy żydowskiej, zeznania sprawców, ale również przemyślenia uczestników na temat stosunku do własnego miasta, kraju, i wspólnej przeszłości. Autorem jednego z tekstów źródłowych jest członek lipskiej gminy żydowskiej, ocalały z KZ Buchenwald Rolf Kralovitz. Z jego prywatnych zbiorów pochodzi fotografia towarzysząca materiałom informacyjnym o projekcie „Geschichte Aufführen - Wystawiać Historię - Re-enacting History”.

Zespół prowadzących tworzą: Andrzej Fabisiak (Olsztyn), Günther Heeg (Lipsk), Andrea Hensel (Lipsk), Cezary Ilczyna (Olsztyn), Elisabeth Kohlhaas (Lipsk), Klaudia Misiorna (Olsztyn), Tamar Pollak (Lipsk), Maria Rumińska (Olsztyn) oraz Anna Verena Wagner z Fundacji Borussia. Są wśród nich artyści teatralni z Olsztyna i Lipska, naukowcy i specjaliści z dziedziny historii, posiadający doświadczenie w prowadzeniu projektów teatru eksperymentalnego z udziałem młodych ludzi.

Projekt współfinansowany jest przez Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej, Goethe-Institut w Warszawie, Muzeum Prus Wschodnich w Lüneburgu i Fundację im. Rainera Bickelmanna. Patronat honorowy nad projektem sprawuje Küf Kaufmann, przewodniczący Izraelickiej Gminy Wyznaniowej w Lipsku oraz Centrum Kultury Żydowskiej Ariotwitsch Haus w Lipsku.

Zaprezentowany podczas dzisiejszej (21.11) konferencji prasowej fragment spektaklu robi ogromne wrażenie. Stare fotografie Olsztyna z początku XX wieku na pół przezroczystym ekranie. Z tła wyłaniają się współcześni odtwórcy. Obrazy przenikają się tworząc jedną całość, bardzo wyrazistą i wzruszającą. Podobne przenikanie jest w warstwie dźwiękowej, gdzie współczesne wykonanie dopasowano do dawnych brzmień.

W warsztatach uczestniczą słuchacze z Olsztyna - Łukasz Dąbrowski, Dawid Dziarkowski, Szymon Kołodziejczyk, Cezary Łepek, James Malcolm, Mateusz Michnikowski, Przemysław Niedzielski oraz Natalia Samojlik. Od strony niemieckiej, studenci Instytutu Teatrologii Uniwersytetu w Lipsku - Inga Bendukat, Eva Dőhne, Louisa Grote, Louisa Grűning, Yanina Kochtova, Tamar Pollak, Kristin Pein, Katja Seifert, Miriam Seise, Eva Vinke oraz Stephan Wagner.