Olsztyn24

90. rocznica Związku Polaków w Niemczech, 92. utworzenia Związku Polaków w Prusach Wschodnich oraz konsulatu RP w Olsztynie były tematem sympozjum, zakończonego złożeniem kwiatów pod Kolumną Orła Białego.

Sympozjum odbyło się w piątek (9.10) w sali Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie, a zorganizowały je Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego oraz Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich. W zastępstwie wojewody Mariana Podziewskiego gości powitał wicewojewoda Jan Maścianica. Potem referaty wygłosili dr Jan Chłosta i prof. Stanisław Achremczyk.

Związek Polaków w Prusach Wschodnich z siedzibą w Olsztynie powstał tuż po przegranych przez Polskę plebiscytach na Warmii, Mazurach i Powiślu (lipiec 1920). Polscy aktywiści doszli do wniosku, że mimo porażki istnieje możliwość legalnej działalności narodowej, zwłaszcza w obliczu zbliżających się wyborów do niemieckiego parlamentu. Polscy działacze, wśród których wyróżniał się Jan Baczewski, po krótkich przygotowaniach zwołali na 30 listopada 1920 roku zebranie nowej organizacji - Związku Polaków w Prusach Wschodnich. Prezesem został ks. Wacław Osiński, sekretarzem generalnym Brunon Gabrylewicz, którego w 1921 roku zastąpił Jan Baczewski. Celem związku, jak głosił statut, miała być obrona interesów polskiej mniejszości narodowej we wszystkich płaszczyznach życia publicznego.

Działalność Związku Polaków w Prusach Wschodnich pilnie obserwowały inne skupiska polonijne. Podczas zjazdu Polaków z całej Republiki Weimarskiej, który odbył się 27 sierpnia 1922 roku w Berlinie, powołano Związek Polaków w Niemczech z prezesem Stanisławem Sierakowskim z Powiśla. W ten sposób zintegrowano polską działalność narodową w państwie niemieckim, którego obszar został podzielony na pięć dzielnic regionalnych. Teren Prus Wschodnich oznaczono jako Dzielnica IV. Znakiem związku w 1933 roku stało się Rodło - stylizowany bieg Wisły z zaznaczonym Krakowem. Taki symbol wybrano po dojściu Hitlera do władzy, gdy nowa władza w Niemczech zabroniła używania znaku Orła Białego.

Mówił o tym na sympozjum dr Jan Chłosta wymieniając liczne nazwiska działaczy polskich z Warmii i Mazur, którzy odegrali istotną rolę w związku, nieraz płacąc za to cenę najwyższą - życie (np. Seweryn Pieniężny junior). Z kolei prof. Stanisław Achremczyk wygłosił barwny odczyt o symbolach polskości przedwojennego Olsztyna, do których w pierwszym rzędzie zaliczył Dom „Gazety Olsztyńskiej”, Dom Polski i siedzibę konsulatu RP przy Friedrich-Wilhelm-Platz 5, po wojnie pl. Nowotki, a od 1990 r. pl. Konsulatu Polskiego.

Tam właśnie dziesięć lat temu grupa działaczy Towarzystwa Miłośników Olsztyna pod wodzą Andrzeja Sassyna, przy wsparciu wojewody Janusza Lorenza i pod patronatem metropolity warmińskiego abp. Edmunda Piszcza - postawiła Kolumnę Orła Białego, współczesny symbol nawiązujący do polskiej tradycji Olsztyna, gdzie uczestnicy sympozjum złożyli wiązanki kwiatów. Taką tradycję pielęgnują szkoły noszące imiona polskich działaczy, w tym SP nr 30 im. Marii Zientary-Malewskiej, o czym mówiła dyrektor tej placówki Bożena Rzepka. O przywiązaniu do symbolu Rodła zapewniała też Rita Kostek z Kudyp, pokazując znak związku z wyhaftowanymi pięcioma prawdami Polaków. Najważniejsza z nich to prawda piąta: Polska Matką naszą - nie wolno mówić o Matce źle!

Uroczystość w Sali Urzędu Wojewódzkiego zakończyła się koncertem chóru „Moderato” pod kierunkiem Włodzimierza Jarmołowicza.