Olsztyn24

W ciągu najbliższych trzech lat liczba miejsc w instytucjach opieki nad małymi dziećmi wzrośnie o około 41 tysięcy. Ma to być efektem działań podjętych w ramach programu „Maluch”, przygotowanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Będzie on finansowany ze środków unijnych w budżecie państwa, będących w dyspozycji ministra - w łącznej kwocie 190 mln zł.

Polska wśród państw Unii Europejskiej jest na ostatnim miejscu pod względem możliwości zapewnienia miejsc dzieciom w żłobkach i trzecim od końca odnośnie dostępnej liczby miejsc w przedszkolach. W 2008 r. do publicznych placówek uczęszczało 65% dzieci w wieku 3-6 lat i zaledwie 2,6% dzieci w wieku poniżej 3 roku życia. Podobnie przedstawiają się dane dotyczące podaży miejsc w publicznych placówkach opieki nad dzieckiem: 60 miejsc na 100 dzieci w wieku przedszkolnym oraz 2 miejsca na 100 dzieci w wieku do lat 3. W Belgii i w Danii, czyli w krajach o najlepszym dostępie do instytucjonalnej opieki nad dziećmi najmłodszymi, na 100 dzieci w wieku do 3 lat przypada ponad 50 miejsc; we Francji i w Szwecji jest to nieco ponad 40 miejsc.

Najczęściej wybieraną formą opieki nad dziećmi w polskich rodzinach jest opieka jednego z rodziców. Korzysta z niej 34,2% rodziców, a kolejne 32% deklaruje korzystanie z pomocy krewnych . Wybór opieki rodzinnej jest najprostszy i w wielu przypadkach spowodowany przekonaniem, że jest on optymalny dla dziecka, ale główną jego przyczyną jest ograniczony dostęp do opieki instytucjonalnej gwarantowanej przez państwo. W ciągu 2009 roku w żłobkach będących zakładami opieki zdrowotnej lub oddziałach żłobkowych przy przedszkolach przebywało 52,2 tys. dzieci. Na 1000 dzieci w wieku do 3 lat - 26 korzystało z opieki zapewnianej przez te placówki. Sytuacja w miastach nie jest najgorsza, problem dotyczy szczególnie obszarów wiejskich, gdzie żłobków prawie nie ma.

Polskie prawo zrobiło ostatnio spory krok w kierunku rozwiązania tego problemu. Od 1 stycznia 2009 r. - gdy weszła w życie nowelizacja ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (wprowadzona ustawą z 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw) - możliwe jest przeznaczenie dodatkowych środków z funduszu na tworzenie zakładowych żłobków, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego. Oznacza to, że pracodawcy nie tylko mogą finansować z funduszu już istniejące placówki, których jest stosunkowo niewiele, ale także mogą przeznaczyć środki z tego źródła na tworzenie nowych ośrodków opieki nad dziećmi. Ponadto pracodawcy zyskali możliwość finansowania, w ramach działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu, opieki nad dziećmi w żłobkach, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego. Chodzi tu o placówki funkcjonujące poza strukturami zakładu pracy.

Jednak prawdziwym krokiem milowym w upowszechnianiu dostępu do zorganizowanej opieki nad dziećmi jest ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 zwana „ustawą żłobkową”, którą 5 stycznia 2011 r. zdecydowaną większością głosów przyjął Sejm RP. Ułatwi ona zakładanie nowych placówek przez gminy, osoby prywatne, a także przez zakłady pracy czy uczelnie. Ustawa przewiduje tworzenie kilku typów form opieki nad dziećmi do lat 3 i stworzenia dla nich odpowiednich placówek. Mają to być żłobki, kluby dziecięce, dzienni opiekunowie i nianie. „Ustawę żłobkową” w sposób praktyczny wspomóc ma przygotowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej „Resortowy program rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 Maluch”.

- W okresie realizacji programu, czyli w latach 2011 - 2013, liczba miejsc w instytucjach opieki nad małymi dziećmi wzrośnie o około 41 tysięcy - zapowiada Minister Pracy i Polityki Społecznej Jolanta Fedak. - Przewidujemy w związku z tym dofinansowanie powstania 277 żłobków i klubów dziecięcych, dofinansowanie adaptacji 1670 żłobków, klubów dziecięcych i pomieszczeń dla dziennych opiekunów, oraz dofinansowanie doposażenia 2540 żłobków, klubów dziecięcych i pomieszczeń dla dziennych. Program finansowany będzie ze środków budżetu państwa będących w dyspozycji Ministra Pracy i Polityki Społecznej. W roku bieżącym ma to być 40 mln złotych, w przyszłym - 60 mln, a w 2013 - 90 mln.

W latach 2011 - 2013 MPiPS ogłosi konkurs dotyczący dofinansowania i tworzenia przez jednostki samorządu terytorialnego (gminy) różnych instytucji opieki nad małymi dziećmi. Preferowane będą m.in. te gminy, w których takich instytucji brakuje, a dochody gminy w przeliczeniu na mieszkańca są niskie. W ramach projektu „Maluch” będzie dofinansowane wyposażenie i doposażenie pomieszczeń. Środki mogą zostać ponadto przeznaczone na adaptację istniejących budynków z przeznaczeniem na organizację i funkcjonowanie nowych miejsc opieki nad małymi dziećmi oraz na budowę lub zakup całkowicie nowych budynków.

Program, jak twierdzi pani Minister Jolanta Fedak, „nie tylko umożliwi rozwój zróżnicowanych instytucji opiekuńczo - edukacyjnych dla małych dzieci, podniesie standard placówek już działających i pomoże jednostkom samorządu terytorialnego w realizacji związanych z tymi celami zadań, ale także umożliwi rodzicom godzenie ról rodzinnych i zawodowych”. Wzmożona aktywność rządu w tym obszarze polityki społeczno-ekonomicznej, wynika z chęci zaspokojenia rzeczywistych potrzeb społeczeństwa, ale także jest spełnieniem zobowiązania Polski do realizacji celów Strategii Lizbońskiej. W dokumencie tym zostały wyznaczone kluczowe cele działań UE w sferze działalności ekonomicznej, w tym wzrost aktywności zawodowej. Aby osiągnąć ten cel niezbędne jest stosowanie rozwiązań ułatwiających godzenie życia rodzinnego z zawodowym. W tym kontekście jednym z postulatów jest objęcie 33% dzieci w wieku 0-3 lata opieką instytucjonalną.